Geplunderde geschiedenis of eerbetoon?

 W.G. Sebald blijkt de verhalen van joodse slachtoffers van de Holocaust geplunderd te hebben alsof het zijn eigen kindertijd betrof. hoe dit te zien?

Dit is een voetnoot bij mijn bespreking van 'Austerlitz' van W.G.Sebald.  Het boek maakte grote indruk op me, reden waarom ik er een recensie over schreef. Nu las ik in The Atlantic een bespreking  van de pas verschenen biografie over Sebald van Carole Angier, Speak Silence: in search of W.G.Sebald. Wat blijkt, Sebald heeft een groot deel van zijn verhalen ontleend aan personen en gebeurtenissen, vaak van joodse afkomst, op een manier die suggereerde dat hij dat zelf mee had gemaakt, terwijl hij zelf niet joods was. Nu is dat niet zo opmerkelijk, schrijvers zijn vaak parasieten van hun omgeving, zo bij voorbeeld in het werk Conny Palmen.  Of  een schrijver faket een joodse identiteit wat we hebben gezien bij Carl Friedman. Angier tilt zwaar aan de verzonnen jeugdherinneringen van Sebald, nog meer aan de niet bestaande joodse identiteit en de plundering van Joodse verhalen uit de Tweede Wereldoorlog en daarna van slachtoffers van de holocaust. Hij was als kind niet op een Kindertransport uit een weeshuis in Munchen gezet, of opgegroeid bij een dominees-echtpaar in Engeland, zoals Sebald dat beschreef in ‘Austerlitz’. Zonder het te vragen of zelfs te informeren had hij het verhaal van Susi Bechhofer gebruikt. Haar reactie verscheen in The Sunday Times:   “Stripped of My Tragic Past by a Bestselling Author.” Sebald, geboren in 1944, groeide op in het Duitse Wertach en Sonthofen in een wereld zonder Joden. Het was er zelfs doodstil over de gruwelen en het lot van de joden in de Tweede Wereldoorlog. Hoe dit te zien, of te beoordelen?  Angier is zeer verontwaardigd over de toeeigening, zelfs plundering van een geschiedenis van slachtoffers.  Er is geen exkuus omdat hij er moreel geen recht toe had als Duitser.  Maar er is meer dan verontwaardiging nodig om mogelijk te begrijpen wat Sebald deed. Het trauma van Sebald was precies de stilte die rond de holocaust heerste in Duitsland, het zwijgen en het niet kunnen vertellen van de leegte die achtergebleven was na de dood van de miljoenen joodse slachtoffers.  De stilte en het onvermogen de geschiedenis terug te halen zijn  de themas van Sebald. Zou hij met Austerlitz en zijn andere verhalen dat hebben willen verhalen: de houding toen hij opgroeide in de zestiger jaren van de vorige eeuw om onaangedaan de geschiedenis van de holocaust te laten zien, zonder betrokkenheid, zonder moreel en historisch besef? Het is  op zijn minst een ingewikkelde manier om langs deze weg van toeeigening van joodse lotgevallen de geschiedenis recht te doen aan het verdrongen leed.

Judith Shulevitz W. G. Sebald Ransacked Jewish Lives for His Fictions Why did he lie about his sources? The Atlantic 5 oktober 2021Carole Angier, Speak, Silence: In Search of W.G.Sebald.